Każdy z Chorych oczekuje, że wynikiem leczenia będzie całkowita odpowiedź (CR, ang. Complete Remission lub Complete Regression).
Co to tak naprawdę znaczy? Wymaga to dłuższego wytłumaczenia.
Pierwszym terminem jest remisja kliniczna, która oznacza brak jakichkolwiek objawów choroby ani zmian w badaniach laboratoryjnych i obrazowych. To dobry wynik, choć nie musi jeszcze oznaczać wyleczenia choroby. Parę przykładów.
- Warunkiem CR jest np. zmniejszenie się węzłów chłonnych do wymiarów poniżej 10 x 15 mm (tak duże mogą być prawidłowe węzły chłonne, choć zwykle ich wielkość nie przekracza 3-4 mm średnicy). Jest oczywiste, że węzeł chłonny o średnicy 15 mm, w miejscu pierwotnej lokalizacji choroby, choć formalnie spełnia kryteria CR budzi obawy, że przetrwały w nim pojedyncze komórki chłoniaka. Jednak jest możliwy również przypadek przeciwny. Węzeł chłonny o większej średnicy, bez aktywności w badaniu PET, może być blizną (zwłóknieniem) a nie aktywnym procesem nowotworowym. W przypadku chłoniaków PET awidnych (tzn. z aktywnością wykazaną w badaniu PET przy rozpoznaniu), nie można się wypowiadać o CR, bez wykonania tego badania.
- W przypadkach, gdy komórki chłoniakowe znajdują się w szpiku i krwi obwodowej, warunkiem klinicznej CR jest pełna normalizacja parametrów ocenianych w badaniu morfologii i prawidłowy obraz cytologiczny szpiku. Szkopuł w tym, że w prawidłowym szpiku mamy do 1-2% komórek młodych (blastycznych), a bardzo podobnie mogą wyglądać np. komórki chłoniaka limfoblastycznego. Tak więc i w tym przypadku całkowita remisja kliniczna nie jest równoznaczna z wyleczeniem choroby (remisja molekularna i remisja biologiczna).
Całkowitą remisję kliniczną często uzyskuje się już na początku leczenia, po pierwszym lub pierwszych cyklach terapii – to dobry (najlepszy jaki mamy) czynnik prognostyczny, ale pod żadnym pozorem nie oznacza to możliwości przerwania dalszego, przewidzianego standardem leczenia.
Za częściową odpowiedź (PR, ang. Partial Remission) u chorych z chłoniakami uważa się regresję o ponad 50% wymiarów uprzednio powiększonych węzłów chłonnych lub nacieków narządowych. Łatwiej powiedzieć niż zmierzyć. Węzły są strukturą trójwymiarową, radiolodzy opisują nam węzły najczęściej jedynie w 2 wymiarach, więc pełna ocena wymaga wyobraźni przestrzennej. W badaniach klinicznych stosuje się SPD (ang. Sum of the Product of the Diameters) czyli sumę iloczynu średnic 6-ciu wybranych węzłów, które obserwujemy od początku choroby. Tak więc za PR uważamy co najmniej 50% redukcję SPD. Proste? Tylko w teorii.
Stabilizacja procesu (SD, ang. Stable Disease) to zgodnie z definicją stan, w którym SPD nie zmienia się w zakresie większym niż +/- 50%. Czyli za chorobę stabilną – co zwykle oznacza kontynuację terapii – uważamy zarówno przypadki, w których obserwujemy odpowiedź na leczenie, ale mniejszą niż wynika z definicji częściowej odpowiedzi, jak i chorych z nieznaczną progresją procesu. Nie musi oznaczać to niepowodzenia leczenia, zwłaszcza w pierwszych tygodniach, szczególnie gdy stosujemy immunoterapię wykorzystującą własne mechanizmy obronne organizmu. Wtedy pierwszym etapem niszczenia komórek nowotworowych jest wywołanie stanu zapalnego, czyli dalszego powiększenia się węzłów.
Postęp choroby (PD, ang. Progressive Disease) oznacza niestety niepowodzenie leczenia, z czym zwykle wiąże się konieczność jego zmiany na alternatywne.
