Inhibitory kinazy Brutona, niepozornie wyglądające leki w tabletkach, które Pacjent zażywa w sposób przewlekły, uważa się za największy przełom w leczeniu chłoniaków od czasu przeciwciał monoklonalnych.
- IBRUTINIB
- AKALABRUTYNIB
- ZANUBRYTYNIB
Trudno sobie bez nich w ogóle wyobrazić nowoczesne leczenie przewlekłej białaczki limfatycznej czy chłoniaka z komórek płaszcza. Przełamują oporność na cytostatyki (w tym tą zależną od uszkodzenia mechanizmu apoptozy). Mają odrębny profil toksyczności, który umożliwia ich stosowanie również u osób starszych, z licznymi chorobami towarzyszącymi, których nie można poddać chemioterapii. Toksyczność hematologiczna (anemia, spadek liczby białych krwinek i płytek krwi) jest mniej nasilona niż w przypadku cytostatyków. Pacjenci muszą szczególnie uważać na infekcje, u części chorych wręcz zleca się profilaktyczne podawanie acyklowiru i bioseptolu, by zmniejszyć ryzyko infekcji wirusem Herpes, czy ryzyko śródmiąższowego zapalenia płuc (P.carini). U części chorych obserwuje się biegunkę, wysypki skórne lub migotanie przedsionków. Ibrutynib, inhibitor BTK I generacji, może nasilać skazę krwotoczną, zwłaszcza u osób już leczonych np. lekami przeciwzakrzepowymi czy przeciwpłytkowymi. W sumie blisko 1/3 chorych stosujących ibrutynib, musi zaprzestać leczenia z powodu pojawienia się efektów działań niepożądanych. Znacznie rzadziej dotyczy to Pacjentów leczonych bardziej selektywnymi inhibitorami BTK takimi jak akalabrutynib czy zanubrytynib.
Dostęp do Ibrutynibu w Polsce jest znacznie ograniczony – w NFZ można go otrzymać jedynie w ramach programu terapeutycznego dla chorych ze wznową CLL z delecją 17q lub mutacją genu kodującego białko p53 (warunkujących niewrażliwość na chemioterapię). Lek można kupić w każdej aptece, choć biorąc pod uwagę koszt terapii, to raczej rozwiązanie dla wybranych.
Dwie bardzo ważne informacje dla stosujących inhibitory kinazy Brutona.
- Na początku leczenia możemy obserwować wzrost liczby białych krwinek. Jest to wręcz typowe dla CLL (przewlekłej białaczki limfatycznej) i nie powinno być powodem do niepokoju. Lek powoduje stosunkowo szybkie zmniejszenie się śledziony i / lub powiększonych węzłów chłonnych. Komórki nowotworowe przechodzą w pierwszym okresie do krwi obwodowej, dopiero w kolejnych tygodniach są ostatecznie eliminowane.
- Wszystkie inhibitory kinazy Brutona są metabolizowane w wątrobie przy udziale cytP450. Niektóre leki, w tym popularne antybiotyki (np. erytromycyna czy klarytromycyna) i niektóre leki przeciwgrzybicze hamują metabolizowanie inhibitorów, przez co mogą wielokrotnie zwiększać ich efektywne stężenie. Stąd nie wolno zażywać równocześnie ibrutynibu i żadnych innych leków, bez wcześniejszego powiadomienia o tym lekarza prowadzącego. Swoim Pacjentom zalecam, w sytuacjach pilnych (stany zagrożenia życia, poważne infekcje z wysoka gorączką) przerwanie stosowania ibrutynibu do czasu kontaktu z lekarzem prowadzącym, a w przypadkach błahych odroczenie włączenia nowych leków do czasu ich weryfikacji.
Chcesz wiedzieć więcej?
Zespół Leczenia Chłoniaków prowadził badania z inhibitorami kinazy Brutona od 2009 roku, początkowo z Ibrutynibem, następnie – począwszy od badań fazy 1 - z inhibitorami bardziej selektywnymi, takimi jak akalabrutynib czy zanubrytynib.
Nasze prace przyczyniły się do rejestracji tych leków przez FDA i EMA. Obecnie przedmiotem badań są schematy, w których inhibitory BTK stosuje się w skojarzeniu z innymi lekami oraz inhibitory II generacji, przełamujące oporność na ibrutynib.
O skali prowadzonych badań najlepiej świadczą liczby chorych – w NFZ mogliśmy zakwalifikować do leczenia ibrutynibem jedynie dwudziestu paru Chorych, w badaniach klinicznych podaliśmy inhibitory BTK ponad 300 Pacjentom.
Nasze prace można znaleźć w Strefie Wiedzy.
