PODTYPY CHŁONIAKÓW
ZANIM POZNASZ PODTYP SWOJEGO CHŁONIAKA...
Chłoniaki, w szerokim rozumieniu, są najczęstszymi chorobami nowotworowymi układu odpornościowego. Blisko 80% pacjentów hospitalizowanych w ramach oddziałów hematologicznych to właśnie pacjenci walczący z chłoniakami. Na tę chorobę zapada ponad 12 000 osób rocznie, co biorąc pod uwagę – u części chorych – wznowy procesu lub konieczność wieloletniego leczenia, oznacza ponad 45 000 pacjentów w Polsce.
Poszukując informacji o chłoniakach często znajdziesz podział wg klasycznego rozdziału na chłoniaka Hodgkina (HL, ang. Hodgkin Lymphoma) i tzw chłoniaki niehodgkinowskie (NHL, ang. Non Hodgkin Lymphoma). Podział ten ma obecnie jednak wyłącznie znaczenie historyczne. Z praktycznego punktu widzenia możemy raczej mówić o chłoniakach:
CHŁONIAKI O DYNAMICZNYM PRZEBIEGU KLINICZNYM
Chłoniaki, o dynamicznym przebiegu klinicznym, charakteryzuje możliwość stosunkowo szybkiej progresji, szczególnie w przypadku chłoniaka/ białaczki limfoblastycznej czy niektórych podtypach chłoniaka rozlanego z dużych komórek B. Nie oznacza to jednak złego rokowania: szybka progresja oznacza, że większość komórek nowotworowych jest w fazie podziału, czyli jest wrażliwa na cytostatyki (patrz opis „chemioterapii”). Chłoniaki te można u większości chorych wyrwać z korzeniami” już po leczeniu I linii: dotyczy to nawet 90% pacjentów z chłoniakiem Hodgkina i 70% przypadków chłoniaka rozlanego z dużych limfocytów B. Warunkiem jest możliwość poddania chorych leczeniu, co nie jest niestety zawsze możliwe u osób starszych, z innymi chorobami współistniejącymi, po 70 roku życia. Liczy się tu wiek biologiczny a nie metrykalny. Każdy z lekarzy zajmujący się leczeniem chłoniaków pamięta przypadki 80-cio latków z chłoniakiem o dużej dynamice, poddanych skutecznej terapii, ale również 50-cio latków, którym nie można było pomóc np. z powodu obciążeń kardiologicznych.
W chłoniakach o dynamicznym przebiegu, rola nowych „leków celowanych” o alternatywnym do cytostatyków mechanizmach działania ogranicza się głównie do przypadków opornych lub pacjentów których nie można poddać standardowej chemio lub immuno-chemioterapii.
CHŁONIAKI INDOLENTNE
Chłoniaki indolentne, takie jak przewlekła białaczka limfatyczna, chłoniak grudkowy czy chłoniak strefy brzeżnej charakteryzuje małą dynamika kliniczną. Chociaż rokowanie jest dobre (średnia długość życia to 15-20 lat), są to choroby przewlekłe o nawrotowym charakterze. Ze względu na to, że większość komórek nowotworowych nie dzieli się, trudno jest pozbyć się ich wszystkich przy pomocy chemioterapii, która jest w tych chorobach co najwyżej jednym z elementów standardowego leczenia. Choroby te są podobne pod wieloma względami do cukrzycy czy nadciśnienia, które również nie stwarzają bezpośredniego zagrożenia dla życia w pierwszych latach, jednak skracają go z perspektywy 20-30 lat, z powodu odległych powikłań.
W chłoniakach indolentnych, nowe „leki celowane” o alternatywnym do cytostatyków mechanizmach działania są standardem postepowania w przypadkach nawrotowych/ opornych. Nie można sobie wyobrazić bez nich, zgodnego z europejskim standardem leczenia III i dalszej linii.
CHŁONIAKI O NIEPEWNYM ROKOWANIU
Chłoniaki o niepewnym rokowaniu: chłoniak z komórek płaszcza czy szpiczak mnogi – to procesy o małej dynamice (w czym przypominają chłoniaki indolentne), jednak z tendencją do rozwijania stosunkowo wcześnie (zazwyczaj już w pierwszej wznowie procesu), oporności na cytostatyki. Aby opóźnić wznowę do standardu postępowania należy intensywne leczenie I linii, konsolidowane wysokodawkowaną chemioterapią wspomaganą przeszczepieniem komórek hemopoetycznych) i / lub leczenie podtrzymujące po uzyskaniu remisji.
Leczenie wznowy / oporności bez zastosowania nowych „leków celowanych” o alternatywnym do cytostatyków mechanizmach działania jest bardzo trudne. Bez możliwości ich zastosowania średnia długość życia nie przekracza ok. 5 lat.
Do chłoniaków o niepewnym rokowaniu zaliczono tu również chłoniaki z obwodowych komórek T, ze względu na ich różnorodność. W niektórych podtypach (np. chłoniaku anaplastycznym ALK dodatnim), rokowanie jest lepsze niż w chłoniaku rozlanym z dużych komórek B, w innych, konieczna jest wczesna intensyfikacja leczenia.
Poznaj Autora:
prof. Wojciech Jurczak
Od 2007 roku zajmuje się prowadzeniem badań klinicznych we współpracy z Pratia – MCM Kraków, gdzie jako główny badacz i koordynator krajowy wziął udział w rejestracji 12 z 15 wprowadzonych w tym czasie na świecie innowacyjnych leków w terapii chłoniaków. Jest autorem i współautorem ponad 100 publikacji o zasięgu międzynarodowym. Jest konsultantem medycznym Europejskiej Agencji Leków (EMA).