REMISJA MOLEKULARNA I BIOLOGICZNA
Remisja molekularna, ściśle związana z pojęciem minimalnej choroby resztkowej (MRD, ang Minimal Residual Disease). Przy pomocy klasycznych metod cytologicznych (oglądając np. preparat aspiratu szpiku pod mikroskopem) jesteśmy w stanie znaleźć 1 komórkę nowotworową na 100 (czyli 1%, 0,01, 10-2).
Mamy bardziej czułe metody (np. cytometrię przepływową lub metody biologii molekularnej), przy pomocy których możemy zidentyfikować 1 komórkę nowotworową na 100 000 komórek zdrowych (lub inaczej to wyrażając 0,001%, 0,00001, 10-5). Minimalna choroba resztkowa, to właśnie choroba, którą jesteśmy w stanie opisać na tym poziomie detekcji (pomiędzy 1% a 0,001% komórek nowotworowych). Im głębszy poziom remisji tym większa szansa na wieloletnią odpowiedź na leczenie, a nawet na remisję biologiczną, czyli wyleczenie choroby. Obrazowo przedstawiając, przy rozpoczęciu leczenia np. przewlekłej białaczki limfatycznej, jest w organizmie chorego ok 1 kg komórek nowotworowych, remisja kliniczna – to zmniejszenie tej ilości do 1 g, remisja molekularna – do 1 mg.
Do czego powinno się dążyć? Odpowiedź na to pytanie wcale nie jest oczywista. Wiarygodna ocena choroby resztkowej jest możliwa jedynie w chłoniakach pierwotnie zajmujących szpik kostny i krew obwodową.
W chłoniakach agresywnych o dużej dynamice, intencją leczenia jest „wyrwanie choroby z korzeniami”, czyli dążenie do osiągnięcia remisji molekularnej. Taki jest cel leczenia np. ostrej białaczki limfoblastycznej. Ale weźmy jako przykład DLBCL, najczęstszy podtyp chłoniaka z tej grupy. Przebiega on z zajęciem węzłów chłonnych, komórki nowotworowe rzadko naciekają szpik czy są obecne we krwi obwodowej. Stąd musi nas zadowolić osiągnięcie całkowitej remisji klinicznej, ocenianej „klasycznymi metodami”.
Chłoniaki o małej dynamice to dobrze rokujące choroby, gdzie kolejne wznowy procesu są niejako wpisane w ich naturalny przebieg. Intensyfikacja leczenia, tak by doprowadzić do remisji molekularnej może zwiększać ilość działań niepożądanych, których chcemy uniknąć. Osiągnięcie remisji molekularnej jest zalecane u pacjentów z chłoniakiem z komórek płaszcza (wydłuża ich całkowite przeżycie) ale już nie u osób z przewlekłą białaczka limfatyczną (gdzie koreluje to jedynie z czasem trwania odpowiedzi na leczenie).