Terapia CAR-T (Chimeric Antigen Receptor T-cell) to obecnie jedna z najno-wocześniejszych metod leczenia nowotworów oparta o tzw. immunoterapię komórkową. W procesie leczenia wykorzystuje się własne, autologiczne limfocyty T pacjenta, które poddaje się manipulacji genetycznej, prowadzącej do ekspresji receptora CAR specyficznego dla antygenu guza nowotworowego. Tak przeprogramowane limfocyty T, po dożylnym podaniu choremu ulegają ekspansji, rozpoznają komórki nowotworowe i niszczą je.
Limfocyty pobiera się z krwi chorego za pomocą separatora komórkowego. W specjalistycznych laboratoriach poddaje się je modyfikacji genetycznej, wprowadzając za pomocą specjalnych wektorów gen, dzięki któremu mogą wytwarzać receptor rozpoznający konkretną cechę komórek nowotworowych. Dodaje się substancje powodujące, że liczba limfocytów T się zwiększa i stają się one bardziej „agresywne”, a następnie podaje się je pacjentowi w formie wlewu dożylnego. W organizmie pacjenta podejmują one walkę z nowotworem, namnażają się i mogą przetrwać we krwi miesiące, a nawet lata, stając się rodzajem „żywego leku” chroniącego przed nawrotem choroby.
Technologia CAR-T została pierwotnie opracowana w USA. Jest ona stale rozwijana i testowana w badaniach klinicznych w wielu krajach świata.
Jak dotąd największe doświadczenia dotyczą leczenia chorych na chłoniaki z komórek B, ostrą białaczkę limfoblastyczną u dzieci i młodzieży oraz szpiczaka plazmocytowego. CAR-T stosowane u pacjentów w bardzo zaawanso-wanych stadiach nowotworu, po niepowodzeniu tradycyjnych form leczenia, pozwala na uzyskanie wyleczenia u około 30-50% pacjentów.
Trzeba jednak zaznaczyć, że terapia ta wiąże się z ryzykiem powikłań, które występują zwykle w ciągu pierwszych dwóch tygodni od jej zastosowania. Są to głównie: zespół uwalniania cytokin, objawiający się wysoką gorączką i czasem zaburzeniami ze strony układu oddechowego oraz krążenia, a także powikłania neurologiczne, w tym śpiączka. Jakkolwiek mają one charakter przemijający, u niektórych chorych mogą stanowić zagrożenie dla życia i wymagać hospitalizacji na oddziale intensywnej terapii.
Do tej pory zarejestrowano technologię CAR-T kilku producentów. Są one na świecie dostępne komercyjnie. Mogą być jednak stosowane tylko w wybranych ośrodkach, które spełniają odpowiednie kryteria jakości i uzyskały sto-sowne certyfikaty. W Polsce leczenie stosowane jest od 2019 roku, a liczba certyfikowanych ośrodków zwiększa się. Leczenie za pomocą CAR-T jest w na-szym kraju refundowane dla wybranych wskazań.
W tym obszarze czytaj więcej:
