fbpx

CAR T-Cells

W ludzkim organizmie każdego dnia powstają tysiące komórek nowotworowych. Są one jednak rozpoznawane i niszczone przez komórki naszego układu odpornościowego, m.in.  limfocyty T. Limfocyty posiadają na swojej powierzchni receptory, które pozwalają im rozpoznać cechy (antygeny) nowotworu. Kontakt receptora z antygenem skutkuje pobudzeniem i namnażaniem limfocytów T. Wydzielają one substancje niszczące złośliwe komórki. Każdy limfocyt posiada tylko jeden rodzaj receptora, tzn,. jest zdolny rozpoznać tylko jeden rodzaj antygen. Jako że organizm ludzki jest narażony na atak nie tylko ze strony nowotworów ale też tysięcy różnych drobnoustrojów chorobotwórczych liczba wariantów receptorów i, co za tym idzie liczba różnych limfocytów T jest ogromna. W praktyce tylko nieliczne są w stanie rozpoznać konkretny nowotwór, stąd czasem ten mechanizm odpornościowy zawodzi (komórki nowtworowe zostają „przeoczone”). Co więcej, w przypadku gdy nowotwór jest już rozwinięty układ odpornościowy poddaje się i „udaje, że choroby nie widzi”.

Terapia CAR T-cells polega na przeprogramowaniu limfocytów T pacjenta tak aby mogły one rozpoznawać antygeny nowotworu i były zdolne z nim walczyć. 

Limfocyty pobiera się z krwi chorego za pomocą separatora komórkowego. W laboratoriach poddaje się je modyfikacji genetycznej. Za pomocą specjalnych wirusów wprowadza się do nich gen, dzięki któremu mogą wytwarzać receptor rozpoznający konkretną cechę komórek nowotworowych. Dodaje się substancje, powodujące że liczba limfocytów T się zwiększa i stają się one bardziej „agresywne”, a następnie podaje pacjentowi w formie wlewu dożylnego. W organizmie pacjenta podejmują one walkę z nowotworem, namnażają się i mogą przetrwać we krwi miesiące, a nawet lata, stając się rodzajem „żywego leku”, chroniącego przed nawrotem choroby.

 

Technologia CAR T-cells została pierwotnie opracowana w USA. Jest ona stale rozwijana i testowana w badaniach klinicznych w wielu krajach świata. Jak dotąd największe doświadczenia dotyczą leczenia chorych na chłoniaki rozlane z dużych komórek B oraz ostrą białaczkę limfoblastyczną u dzieci i młodzieży. CAR T-cells stosowane u pacjentów w bardzo zaawansowanych stadiach nowotworu, po niepowodzeniu tradycyjnych form leczenia pozwalają na uzyskanie wyleczenia u około 30-50% pacjentów. Trzeba jednak zaznaczyć, że terapia ta wiąże się z ryzykiem powikłań, które występują zwykle w ciągu pierwszych dwóch tygodni od jej zastosowania. Są to głównie – zespół uwalniania cytokin, objawiający się wysoką gorączką i czasem zaburzeniami ze strony układu oddechowego oraz krążenia, a także powikłania neurologiczne, w tym śpiączka. Jakkolwiek mają one charakter przemijający, u niektórych chorych mogą stanowić zagrożenie dla życia i wymagać hospitalizacji na oddziale intensywnej terapii.

Do tej pory zarejestrowano technologię CAR T-cells dwóch producentów. Są one na świecie komercyjnie dostępne. Mogą być jednak stosowane tylko w wybranych ośrodkach, które spełniają odpowiednie kryteria jakości i uzyskały stosowne certyfikaty. Proces certyfikacji w Polsce dotyczy kliku klinik i jest w toku. Istnieje szansa na zastosowanie pierwszych terapii pod koniec 2019 roku.

Print Friendly, PDF & Email

Poznaj Autora:

Prof. Sebastian Giebel
spec. hematologii, transplantologii klinicznej i chorób wewnętrznych.

Ukończył studia na Wydziale Lekarskim Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach w 1996r. Jest specjalistą hematologii, transplantologii klinicznej i chorób wewnętrznych. Stopień doktora i dr. hab. uzyskał odpowiednio w latach 2003 i 2008, a tytuł profesora – w 2013r. W latach 1996-2008 pracował w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym im. A. Mielęckiego w Katowicach, a od 2008 roku jest zatrudniony w Centrum Onkologii – Instytucie im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddziale w Gliwicach, gdzie kieruje Kliniką Transplantacji Szpiku i Onokhematologii oraz pełni funkcję Zastępcy Dyrektora Oddziału ds. Klinicznych. Jest prezesem Polskiej Grupy ds. Leczenia Białaczek u Dorosłych i Polskiej Grupy Badawczej Chłoniaków, członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Hematologów i Transfuzjologów, a także sekretarzem Sekcji Roboczej Ostrych Białaczek Europejskiego Towarzystwa Przeszczepiania Krwi i Szpiku oraz członkiem Europejskiej Grupy ds. Ostrej Białaczki Limfoblastycznej u Dorosłych. Prof. Giebel jest autorem ponad 200 publikacji naukowych o łącznym wskaźniku oddziaływania (IF) 506. Jego prace były cytowane ponad 2500 razy, a wartość indeksu Hirscha wynosi 26. W 2017 roku został uhonorowany medalem im. Jędrzeja Śniadeckiego Polskiej Akademii Nauk.