fbpx

RADIOTERAPIA

Radioterapia jest metodą, która ma na celu zniszczenie komórek nowotworowych przy pomocy promieniowania jonizującego w ograniczonym i z góry zaplanowanym polu. Radioterapia może być stosowana jako jedyna metoda leczenia chłoniaków w przypadkach choroby ograniczonej do jednej okolicy anatomicznej (np. węzły chłonne pachowe po jednej stronie). Najczęściej jednak stanowi tak zwane postępowanie uzupełniające po chemioterapii.

Stosunkowo rzadko stosuje się obecnie tzw. szerokopolową radioterapię (EFRT – ang. Extended Field RT):  radioterapię płaszczową (na całe śródpiersie) czy tzw. „odwrócone Y” (napromienienie. węzłów chłonnych przestrzeni zaotrzewnowej). Radioterapią szerokopolową jest również radioterapia całego ciała (TBI, ang. Total Body Irradiation) – rekomendowana jako kondycjonowanie przeszczepu (ASCT ang. Autologous Stem Cell Transplant) u chorych opornych na chemioterapię. Musimy jednak pamiętać, że im większe jest pole radioterapii, tym większe są obawy o wtórne pierwotne procesy nowotworowe (SPM – ang. Secondary Primary Malignancies).

Znacznie częściej radioterapię używa się jako konsolidację, po wcześniejszej chemioterapii. Idea jest prosta: przy pomocy chemioterapii zmniejszamy masę guza i eliminujemy wszystkie niewielkie skupiska komórek nowotworowych;  radioterapii poddajemy okolice, gdzie było najwięcej komórek nowotworowych, przez co zwiększamy szansę na ich całkowite zniszczenie. Pozwala to na zmniejszenie pola poddanego radioterapii do miejsc pierwotnie zmienionych (IFRT – ang. Involved Field Radiotherapy) lub jeszcze bardziej: do obszarów pierwotnie zajętych (ISRT – ang. Involved Site RT) czy rezyduy po leczeniu (CVRT – ang. Consolidation Volume RT).

Przed rozpoczęciem radioterapii, trzeba dokładnie zaplanować tzw. pole napromieniania, na aparatach zwanych symulatorami przy pomocy tomografii komputerowej i we współpracy z zespołem fizyków medycznych. Chory otrzymuje poszczególne dawki promieniowania codziennie przez 5 dni w tygodniu z przerwą sobotnio- niedzielną przez około 4 do 6 tygodni.

Czas trwania leczenia zależy od całkowitej planowanej dawki napromieniowania, ta zaś, od stopnia zaawansowania choroby, lokalizacji zmian, stanu ogólnego chorego oraz oczywiście od pierwotnego typu chłoniaka.

Dużą zaletą radioterapii jest to, że jej działanie nie zależy od unaczynienia guza czy stopnia jego zwłóknienia. Radioterapia jest więc skuteczna również tam, gdzie nie docierają leki podane dożylnie (leki dostają się bowiem do guza poprzez stworzone przez nowotwór naczynia krwionośne). Radioterapia rzadko bezpośrednio uszkadza DNA komórek, częściej dochodzi pod jej wpływem do hydrolizy wody. Jeżeli proces ten zachodzi w obecności tlenu, wytwarzają się tzw. wolne rodniki, niszczące komórki nowotworowe. Jeżeli radioterapii poddamy dużą masę guza, istnieje obawa, że w jej środku nie będzie wystarczającego stężenia tlenu by umożliwić powstanie odpowiedniej liczby wolnych rodników niezbędnych do zniszczenia wszystkich komórek chłoniaka. Radioterapia będzie mieć wtedy charakter leczenia paliatywnego, spowalniającego jedynie postęp choroby. Przy guzach o średnicy 5-6 cm, możemy oczekiwać wyleczenia. 

Jakie skutki uboczne towarzyszą leczeniu?

Bezpośrednie powikłania po radioterapii mogą być podobne do występujących po chemioterapii. Napromienianie jednak, jako metoda leczenia, jest terapią miejscową, niszczącą komórki nowotworowe tylko w polu działania promieniowania, dlatego skutki uboczne mają często mniejsze nasilenie oraz zwykle są ograniczone tylko do miejsca napromieniania. 

Jednak zawsze należy pamiętać, że organizm w czasie radioterapii jest także osłabiony i wymaga szczególnej troski. Podobnie jak w czasie chemioterapii należy się wystrzegać infekcji, zasięgać porady lekarskiej w razie pojawienia się podwyższonej temperatury, kaszlu lub innych objawów przeziębienia. Objawy takie mogą pojawiać się dlatego, że promieniowanie, tak jak cytostatyki, uszkadza oprócz komórek nowotworowych także zdrowe komórki organizmu. Niszczone mogą być komórki szpiku kostnego, upośledzając obronę przeciwzakaźną organizmu. Także wszystkie inne szybko dzielące się komórki, jak mieszki włosowe, komórki błon śluzowych, znajdujące się w polu napromieniania, ulegają zniszczeniu. Wystąpić więc może łysienie, zapalenie jamy ustnej, nudności i wymioty. Łysienie pojawi się, np. w przypadku napromieniania głowy, zapalenie jamy ustnej – okolicy szyjnej, nudności i wymioty – w trakcie napromieniania narządów klatki piersiowej lub jamy brzusznej. Zawsze w polu napromieniania pojawi się podrażnienie skóry, najczęściej w postaci lekkiego zaczerwienienia naskórka, czasem jako złuszczanie i zapalenie. Aby nie opóźniać gojenia się, należy prawidłowo zadbać o napromieniane okolice skóry i stosować się ściśle do wskazówek lekarza radioterapeuty. 

Print Friendly, PDF & Email