- ang. MONOCLONAL ANTIBODIES
Przeciwciała monoklonalne – pierwsze „leki celowane” stosowane u chorych na chłoniaki – wspomagają działanie cytostatyków i niszczą komórki nowotworowe, również te, które nie są aktualnie w fazie podziału.
- RYTUKSYMAB
- OBINUTUZUMAB
Układ immunologiczny wytwarza przeciwciała (immunoglobuliny) w odpowiedzi na infekcje (tzw. odporność humoralna, związana z funkcją limfocytów B). Organizm uczy się reagować na każdy patogen (wirus czy bakterię), wytwarzając coraz skuteczniejsze przeciwciała, tak że przy ponownym kontakcie reakcja jest o wiele szybsza i silniejsza. Podanie gotowych przeciwciał jest powszechnie stosowane w medycynie (np. Evusheld czyli przeciwciała przeciwko wirusowi SARS-CoV-2, jako profilaktyka zachorowania na COVID-19), a mechanizm uczenia się układu immunologicznego wykorzystano w szczepionkach.
Od ponad 25 lat potrafimy wytwarzać przeciwciała przeciwko antygenom obecnym na powierzchni komórek nowotworowych (np. wywodzących się z limfocytów B). RYTUKSYMAB, przeciwciało Anty-CD20, stał się elementem standardu leczenia praktycznie każdego chłoniaka B komórkowego.
Jeżeli za początek skutecznego leczenia chłoniaków można uznać wpro-wadzenie chemioterapii, to rytuksymab można uznać za pierwszy znaczący przełom w leczeniu chłoniaków B komórkowych. Przeciwciała monoklonalne stosowane z chemioterapią (tzw. immuno-chemioterapia) zwiększa ilość całkowitych odpowiedzi i wydłuża długość życia. Rytuksymab nasila niszczenie komórek nowotworowych przez cytostatyki (działanie synergistyczne). Dodatkowo niszczy on komórki chłoniaka, aktywując własny układ immunologiczny organizmu (tzw. ADCC – cytotoksyczność zależna od przeciw-ciał, ADCP – fagocytoza zależna od przeciwciał i CDC – aktywacja tzw. układu dopełniacza). Rytuksymab jest obecnie dostępny również w postaci podskórnej, pozwalając na skrócenie czasu podania z paru godzin do 10 minut.
Ta z pozoru mała zmiana prowadzi do znacznej poprawy komfortu leczenia chorych, może też zmniejszać liczbę towarzyszących infekcji.
Obinutuzumab jest przeciwciałem monoklonalnym anty CD20 typu II, wytworzonym metodą glikoinżynierii, opracowanym w celu zwię-kszenia skuteczności w porównaniu z przeciwciałami anty CD20 typu I (np. rytuksymabem). Lepsze parametry leku przekładają się na wydłużenie czasu do progresji u chorych na chłoniaka grudkowego.
Obinutuzumab jest finansowany w programie terapeutycznym NFZ, co pozwala Twojemu lekarzowi wybrać optymalną trapię, najlepiej dostosowaną do sytuacji.
Jakie skutki uboczne towarzyszą terapii przeciwciałami?
Przeciwciała monoklonalne przeciw limfocytom B są dobrze tolerowane przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności. Ponieważ są to leki o charakterze immunoglobuliny – dużej cząsteczki białkowej aktywującej szereg procesów immunologicznych, muszą być podawane dożylnie w po-wolnej kroplówce trwającej od 1,5 do 6 godzin. W czasie pierwszej godziny podawania leku mogą występować odczyny ogólnoustrojowe: dreszcze, gorączka, pokrzywka, obrzęk śluzówki nosa i gardła, czasem spadki ciśnienia i duszność. Wtedy wlew dożylny przerywa się, a podawanie leku jest kontynuowane po ustąpieniu niepokojących objawów.
Stosuje się również profilaktycznie leki przeciwzapalne i przeciwuczuleniowe. Opisywane wyżej reakcje uczuleniowe są szczególnie nasilone przy pierwszym podaniu, a dość długi czas infuzji stanowi główną niedogodność związaną ze stosowaniem tych leków. Stosowanie przeciwciał monoklonalnych przeciw limfocytom B łącznie z chemioterapią nie powoduje zwiększenia toksyczności leczenia w porównaniu z samą chemioterapią, poza występowaniem odczynów związanych z wlewem dożylnym.
Objawy te są bardziej nasilone w przypadku nowszych przeciwciał mono-klonalnych, o silniej zaznaczonym działaniu przeciwko komórkom nowotwo-rowym, takim jak np. obinutuzmumab. Nie musisz się jednak obawiać – jak już wspomniano – pojawiają się one w czasie podawania przeciwciał, w czasie, gdy pacjent jest w szpitalu, nie są groźne dla życia, a największe ich nasilenie jest przy pierwszym podaniu leku. Przeciwciała monoklonalne, w mniejszym stopniu niż chemioterapia, powodują spadek liczby białych krwinek i zwią-zanych z tym infekcji. Nie powodują nudności, nie nasilają wypadania włosów.
Odrębną kwestią jest bezpieczeństwo stosowania 2-letniego leczenia podtrzymującego przeciwciałami, już po zakończeniu immunochemioterapii, w czasie pandemii COVID-19. Ze względu na ryzyko ciężkiego przebiegu infekcji, która u części chorych oznaczała przedwczesny zgon, leczenie podtrzymujące można oferować jedynie chorym w pełni zaszczepionym, z wysokim poziomem przeciwciał przeciw COVID-19.
