Kiedy powinno się szczepić osoby z chorobą nowotworową? To trudne pytanie. Jeszcze trudniej odpowiedzieć na pytanie, kiedy powinno się szczepić osoby z chorobą nowotworową układu odpornościowego, jaką są chłoniaki.
Może najpierw parę faktów, oddających stan naszej niewiedzy.
1. Skuteczność szczepień możemy określić znając liczbę osób, które zachorowały po zaszczepieniu się. Na to potrzeba czasu. Pacjentów z chorobami nowotworowymi pozwolono nam szczepić stosunkowo późno, stąd krótki czas obserwacji. Nie ma jednak wielu doniesień o zachorowaniach na COVID-19 już zaszczepionych starszych osób z chorobą nowotworową, co powinno napawać nas optymizmem.
2. Poziom wytworzonych przeciwciał, które można oznaczyć u każdego optymalnie w 2-3 tygodniu po drugiej dawce szczepionki, pokazuje nam jedynie fragment obrazu (jest metodą oceny odporności humoralnej – w chorobach wirusowych, równie ważna jest odpowiedź komórkowa). Jeżeli nasz organizm nie wytworzył przeciwciał oznacza to że odporność humoralna jest słabsza, ale nie musi oznaczać nieskuteczności szczepienia. Niestety, u osób z chorobą nowotworową układu odpornościowego, poziom przeciwciał uznawany za protekcyjny, można stwierdzić jedynie u ok 50% zaszczepionych. Jeszcze gorzej przedstawia się sytuacja, gdy szczepimy pacjenta z chłoniakiem w trakcie leczenia – tu poziom pożądany poziom przeciwciał można stwierdzić u jednego chorego na pięciu.
3. Różne metody leczenia w różny sposób upośledzają działanie układu odpornościowego. Jest niestety bardzo prawdopodobne, że przeciwciała monoklonalne skierowane przeciwko limfocytom B, czy leki ukierunkowane molekularnie, mogą upośledzać zdolność do odpowiedzi na szczepienie w większym stopniu niż sama chemioterapia.
4. Szczepionek brakuje. Dostawy szczepionek nie zawsze są regularne, często nie da się ustalić konkretnego dnia, w którym zostaną przywiezione do punktu szczepień, stąd realizacja szczepienia np. w 3-7 dniu po chemioterapii jest trudna. Najczęściej możemy określić tydzień w którym Pacjent będzie szczepiony, nie konkretny dzień tygodnia.
Stąd parę zasad, którymi powinniśmy sie kierować.
1. Należy się zaszczepić, pomimo braku pewności, czy w naszym przypadku szczepionka będzie w pełni skuteczna.
2. Nie wiemy jaki jest optymalny termin szczepienia, prawdopodobnie zależy on od choroby i stosowanego leczenia, nie ma jednej rekomendacji „dla każdego”. Powinniśmy się kierować się zdrowym rozsądkiem, czyli np. nie szczepić się w czasie dużego spadku wartości białych krwinek po chemioterapii (który następuje zwykle w tydzień po jej podaniu), nie szczepić się bezpośrednio przed kolejną dawką leczenia (stąd rekomendacja by robić to w 3-7 dniu po poprzedniej terapii), nie szczepić się w czasie infekcji. W przypadku, gdy jesteśmy na początku leczenia, lub leki przeciwnowotworowe mamy zażywać w sposób ciągły, w kolejnych miesiącach czy latach, powinniśmy się zaszczepić jak najszybciej. Jeżeli już kończymy leczenie, najlepiej rzeczywiście odczekać parę tygodni. Chociaż musimy się tu liczyć z ryzykiem, że szczepienia mogą zostać bez zapowiedzi wstrzymane. Tak stało się w grupie „0” (pracowników służby zdrowia), gdy z powodu braku dostaw szczepionek, wstrzymano praktycznie na miesiąc szczepienia.
3. Po zaszczepieniu nie powinno się zaniechać stosowanych wcześniej środków ostrożności, zachowania dystansu społecznego, noszenia maseczek itp
4. Należy się liczyć z możliwością ponownego szczepienia części chorych, za parę miesięcy, gdy nasza wiedza o skuteczności szczepień będzie większa, a z czasem szczepionki będą bardziej dostępne.
5. Skierowania na szczepienie są dla większości osób wystawione automatycznie (możecie je Państwo znaleźć na indywidualnym koncie pacjenta), pozostałym może je wystawić lekarz pierwszego kontaktu lub prowadzący leczenie onkolog/hematoonkolog. Jeżeli nie zarejestrują się Państwo w ciągu 60 dni w punkcie szczepień, skierowania tracą ważność.
